Co to jest SaaS i do czego służy?

Z roku na roku aplikacje SaaS coraz bardziej wypierają tradycyjne oprogramowanie, oparte na jednorazowym zakupie dożywotniej licencji. Warto więc dowiedzieć się, na jakiej zasadzie działają i co je wyróżnia, aby móc w pełni zmaksymalizować ich potencjał w swojej firmie.

Co to jest SaaS?

SaaS to skrót od angielskiego wyrażenia Software as a Service, czyli oprogramowanie jako usługa. Jest to rodzaj aplikacji, której działanie opiera się na infrastrukturze chmurowej twórców. Z reguły oprogramowanie SaaS jest udostępniane w przeglądarce, co pozwala uzyskiwać do niego dostęp z dowolnego miejsca i urządzenia. 

Nie ma konieczności pobierania czy instalacji plików na swoim komputerze (z wyjątkiem niektórych bardzo rozbudowanych aplikacji, takich jak oprogramowanie Adobe), a także zaprzątania sobie głowy kwestią serwera czy hostingu.

Aplikacja SaaS może (choć nie musi) mieć też swoje wersje desktopowe i mobilne, ale zwykle są one tylko dodatkiem, a nie głównym sposobem korzystania z usługi. Na przykład z Tidala (usługi do streamowania muzyki) można korzystać zarówno w przeglądarce, jak i poprzez aplikację na smartfona i dedykowany program dla systemów Windows.

Oprogramowanie Software as a Service z zasady wymaga do działania stałego dostępu do Internetu, aby móc na bieżąco komunikować się z serwerem usługodawcy, jednak nie zawsze. Zdarzają się także aplikacje, które oferują tryb offline, jednak z uwagi na brak połączenia z siecią daje on ograniczone możliwości.

Do czego można wykorzystać oprogramowanie SaaS?

Oprogramowanie SaaS oferuje niemal nieograniczone możliwości. Jego elastyczność, a także rosnące zapotrzebowanie na tego typu aplikacje sprawiły, że zaczęło być bardzo chętnie tworzone przez firmy kierujące swoją ofertę do różnorodnych branż.

W praktyce oznacza to, że obecnie są ich na rynku tysiące. Można wśród nich znaleźć zarówno rozwiązania o charakterze uniwersalnym, jak i niszowe, odpowiadające na potrzeby wąskiego grona odbiorców.

Często spotykane są między innymi narzędzia do:

• streamowania wideo lub muzyki,
• księgowości i HR,
• pracy zespołowej,
• edycji zdjęć, grafik, wideo,
• zarządzania relacjami z klientami i marketingu (w tym kampanii wykorzystujących SMS marketing lub e-mail marketing).

Niektóre z nich są kierowane przede wszystkim do klientów biznesowych bądź indywidualnych, a część sprawdzi się zarówno w zastosowaniach komercyjnych, jak i na użytek prywatny.

Popularne aplikacje SaaS — przykłady

Trudno o osobę czy firmę, która nie korzystałaby co najmniej z jednej aplikacji SaaS, nawet jeśli nie zdaje sobie sprawy z tego, że należy ona do tej kategorii. W związku z tym nie trzeba daleko szukać przykładów popularnego oprogramowania, po które na co dzień sięgają miliony użytkowników z całego świata.

Rozwiązania popularne głównie wśród klientów indywidualnych obejmują przede wszystkim serwisy streamingowe (Netflix, Spotify, Disney+ i wiele innych). Zarówno klienci indywidualni, jak i biznesowi korzystają natomiast z aplikacji SaaS do edycji tekstu, prezentacji, grafik i podobnych zastosowań (Google Docs, Canva) czy oprogramowania do spotkań na odległość (Google Meets, Zoom).

Aplikacje, po które sięgają głównie firmy (a także różnego rodzaju organizacje i wspólnoty) to chociażby aplikacje ułatwiające komunikację i zarządzanie zadaniami (Trello, Asana, Slack), a także te z zakresu marketing automation (Zapier, HubSpot). 

Wady i zalety SaaS

Z punktu widzenia użytkownika, oprogramowanie SaaS jest użyteczne między innymi z uwagi na stały dostęp do aktualizacji i ciągły rozwój. Jest skalowalne, co oznacza, że wraz z upływem czasu może być łatwo wzbogacane o kolejne kluczowe funkcje, które zwiększą jego użyteczność. W przeciwieństwie do wielu aplikacji, do których dostęp jest sprzedawany jednorazowo, nowsze wersje nie są osobnymi produktami, wymagającymi oddzielnych licencji i instalacji. 

Z reguły tego typu oprogramowanie charakteryzuje się łatwością użytkowania i szybkością wdrożenia, a także niskimi kosztami początkowymi. Warto jednak wziąć pod uwagę, że jeśli używamy rozwiązań SaaS często lub długo (w zależności od formy rozliczenia), ostateczny koszt korzystania z usługi może okazać się wysoki. 

W wielu przypadkach nie ma jednak alternatyw opartych na jednorazowym zakupie licencji lub są one mniej rozbudowane i efektywne niż aplikacje Software as a Service.

Co powinna zawierać umowa SaaS?

Umowa SaaS jest dokumentem, w którym jedna ze stron (właściciel aplikacji) zobowiązuje się do umożliwienia użytkownikowi korzystania ze swojego oprogramowania, zaś druga strona zgadza się na uiszczanie za to opłat.

Jako że jest to umowa nienazwana, strony mają dużą dowolność w układaniu swoich wzajemnych stosunków. Poszczególne porozumienia tego typu mogą więc mocno się różnić, choćby z racji na specyfikę danego oprogramowania lub indywidualne preferencje i potrzeby właściciela oraz użytkownika oprogramowania.

Jednocześnie można wymienić kilka elementów, które pojawiają się w umowach SaaS niemal zawsze. Są to przede wszystkim wysokość opłat za korzystanie z usługi (lub informacja o ich braku) oraz okres, na jaki umowa jest zawierana. Oprócz tego za podstawowe kwestie uważa się te związane z zasadami dostępu do oprogramowania, jego zawartością, aktualizacjami i wsparciem technicznym oraz przetwarzaniem danych użytkownika.

SaaS, IaaS, PaaS — najważniejsze różnice

O ile SaaS wraz z upływem lat przestaje być tajemniczy nawet dla osób, które nie interesują się szczególnie technologią, tak skróty IaaS i PaaS pozostają wciąż relatywnie niszowe (choćby z racji na to, że w przeciwieństwie do SaaS mają znikome zainteresowanie wśród użytkowników indywidualnych). 

W obu przypadkach podobnie, jak przy Software as a Service mamy do czynienia z rozwiązaniami opartymi na chmurze, jednak nie z usługami, a:

• IaaS (Infrastructure as a Service) – infrastruktura jako usługa, czyli użytkownik w ramach umowy może dysponować np. maszynami wirtualnymi lub pamięcią masową.
• PaaS (Platform as a Service) – platforma jako usługa, a więc dostęp do dedykowanej platformy w chmurze, pozwalającej na tworzenie i wdrażanie aplikacji.

Można powiedzieć, że IaaS, PaaS i SaaS to kolejno coraz bardziej obszerne modele usług chmurowych. W ramach IaaS użytkownik otrzymuje tylko infrastrukturę, przy PaaS także gotową platformę (jednak aplikację musi wdrożyć sam), a SaaS zapewnia kompletne oprogramowanie, z którego można od razu korzystać, w większości przypadków bez zaawansowanej konfiguracji.

Rozwiązania SaaS — czy warto z nich korzystać?

Wiedząc, co to jest SaaS i jakie są jego najważniejsze cechy, można zacząć zastanawiać się, czy warto wdrożyć tego typu oprogramowanie do swojego życia prywatnego lub firmy na większą skalę. Wiele zależy tutaj od indywidualnych okoliczności (np. branży, w której działa firma), ale, ogółem mówiąc, zastosowanie aplikacji Software as a Service może nieść wiele korzyści.

Z jakimi kosztami wiąże się oprogramowanie SaaS?

Jak już wspomniano, oprogramowanie SaaS przyjmuje zwykle jeden z dwóch, a właściwie trzech modeli rozliczeń. Korzystanie z niego może być bezpłatne, oparte na płatnym abonamencie lub opłatach naliczanych w zależności od intensywności użytkowania (jak w przypadku platformy do komunikacji mobilnej mProfi, na której pobieramy opłaty od każdego wysłanego SMS-a czy e-maila). 

Zdarza się też, że aplikacja oferuje użytkownikom oprócz płatnych planów subskrypcyjnych także możliwość użytkowania jej za darmo, ale zazwyczaj w ograniczonym zakresie.

Wysokość opłat za oprogramowanie SaaS będzie zależała więc przede wszystkim od tego, jak długo lub w jakim stopniu użytkownik będzie z niego korzystał, a także od typu aplikacji i polityki cenowej usługodawcy. Są takie usługi, za które płaci się symboliczną opłatę, ale też takie, w przypadku których koszty sięgają setek złotych miesięcznie (są to głównie rozwiązania dla firm).